Του Νώντα Χαλδούπη
Στο κατώφλι της ελεγχόμενης χρεοκοπίας α λα γερμανικά βρίσκεται από την Παρασκευή η Ελλάδα και η κυβέρνηση θα επιχειρήσει αμέσως μετά τις εκλογές –και ανεξάρτητα από το αποτέλεσμά τους– να επαναφέρει, με τη βοήθεια του Ντομινίκ Στρος-Καν, το Μνημόνιο σε τροχιά επιτυχούς εφαρμογής, ώστε να αποφύγει την άμεση –εντός του 2011– προοπτική «φιλοξενίας» της χώρας από τον... δρακόντειο γερμανικό μηχανισμό διάσωσης.
Οι αγορές «ποντάρουν» και πάλι ανοικτά στο σενάριο μιας… χρεοκοπίας fast track για τη χώρα, όχι κυρίως εξαιτίας της επαναφοράς της πολιτικής και οικονομικής αστάθειας στο εσωτερικό, αλλά επειδή εκτιμούν ότι η Ελλάδα θα γίνει η πρώτη χώρα που θα υποχρεωθεί σε μια διάσωση με επώδυνη για τους πιστωτές αναδιάρθρωση του χρέους, μετά την κατά κράτος επικράτηση της Γερμανίας στη Σύνοδο Κορυφής αυτής της εβδομάδας. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέσα σε μια εβδομάδα το κόστος ασφάλισης των ελληνικών ομολόγων από τον κίνδυνο παύσης πληρωμών εκτινάχθηκε κατά 125 μονάδες βάσης, προσεγγίζοντας και πάλι τις 800 μονάδες – αυτό σημαίνει ότι με ετήσιο κόστος 800.000 ευρώ ένας κερδοσκόπος μπορεί να ασφαλίσει ελληνικά ομόλογα αξίας 10 εκατ. ευρώ και να πληρωθεί αυτό το ποσόν σε περίπτωση στάσης πληρωμών. Παράλληλα, η απόδοση του δεκαετούς ελληνικού ομολόγου «καρφώθηκε» και πάλι στο 10,5% την Παρασκευή.
Η Άνγκελα Μέρκελ, με ανοικτό εκβιασμό ότι η Γερμανία δεν θα χρηματοδοτήσει άλλες διασώσεις προβληματικών κρατών της Ευρωζώνης μετά το 2013 αν δεν γίνουν δεκτοί οι γερμανικοί όροι για έναν μόνιμο μηχανισμό στήριξης, απέσπασε την Παρασκευή τη συμφωνία των ευρωπαίων ηγετών για ελεγχόμενες χρεοκοπίες, επιτυγχάνοντας τον στρατηγικό στόχο που είχε θέσει το Βερολίνο από τον Μάιο, όταν ενέκρινε τους προσωρινούς μηχανισμούς στήριξης της Ελλάδας και άλλων ασθενών οικονομιών, μέχρι και το 2013.
Πολύ έξυπνα, η γερμανική διπλωματία έθεσε, με τη στήριξη και της Γαλλίας, ένα μαξιμαλιστικό αίτημα στη Σύνοδο Κορυφής, δηλαδή να καθιερωθεί με αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Συνθήκης η στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων για τις χώρες που θα διασώζονται με ευρωπαϊκή βοήθεια. Αυτό το αίτημα φυσικά δεν μπορούσε να γίνει δεκτό, αφού θα οδηγούσε σε μια «εκρηκτική» διαδικασία ευρείας αναθεώρησης της Συνθήκης της Λισσαβώνας, που θα περιλάμβανε και «επικίνδυνα» δημοψηφίσματα. Όμως, σε «αντάλλαγμα» για την απόσυρση αυτής της πρότασης, η Γερμανία πέτυχε να εκμαιεύσει συμφωνία για αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισσαβώνας, ώστε να δημιουργηθεί ένας δρακόντειος μόνιμος μηχανισμός διάσωσης ασθενών οικονομιών, με ταχεία διαδικασία, που θα έχει ολοκληρωθεί μέσα στο α' εξάμηνο του 2011.
Αυτό σημαίνει ότι σε περίπτωση που μια χώρα της Ευρωζώνης δεν μπορεί να εξυπηρετήσει το χρέος της θα διασώζεται με χρηματοδότηση από τα κράτη-μέλη. Όμως θα ενεργοποιείται αυτόματα διαδικασία αναδιάρθρωσης του χρέους, με «κούρεμα» των πιστωτών του ιδιωτικού τομέα, ενώ η χώρα που θα διασώζεται θα αναλαμβάνει την υποχρέωση να εφαρμόζει «αιματηρό» πρόγραμμα λιτότητας υπό την εποπτεία του ΔΝΤ και θα είναι επίσης υποχρεωμένη να δεσμεύει ενέχυρα, για να έχουν τη σιγουριά οι «κουρεμένοι» πιστωτές ότι οι απαιτήσεις τους θα εξοφληθούν.
Ουσιαστικά ο γερμανικός μηχανισμός διάσωσης θα οδηγεί σε ιδιότυπη «αποικιοποίηση» των υπερχρεωμένων χωρών της Ευρωζώνης, με τεράστια εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας και πλούτου, που θα αποτελεί το αντάλλαγμα για τα δάνεια διάσωσης. Όπως επισημαίνουν πολλοί αναλυτές, όμως, ο κίνδυνος «κουρέματος» των πιστωτών θα δημιουργήσει συνθήκες αποκλεισμού των ασθενών χωρών από τις αγορές, καθώς ελάχιστοι επενδυτές θα τοποθετούν κεφάλαια σε μια χώρα αν πρόκειται να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση χρέους.
Σύμφωνα, μάλιστα, με στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, ήδη η εφαρμογή του Μνημονίου διευκολύνει αποφασιστικά την έξοδο των ευρωπαϊκών τραπεζών από την Ελλάδα: Μέχρι το τέλος Ιουνίου οι γερμανικές και οι γαλλικές τράπεζες είχαν μειώσει σχεδόν κατά 20% την έκθεσή τους σε ελληνικό κίνδυνο, ενώ οι ιταλικές την είχαν εκμηδενίσει!
Βαριά πρόσθετα μέτρα
Η κυβέρνηση αμέσως μετά τις εκλογές και ανεξάρτητα από το αποτέλεσμά τους θα είναι υποχρεωμένη να κάνει την ύστατη προσπάθεια επαναφοράς του Μνημονίου σε τροχιά εφαρμογής, ώστε να αποφύγει την υποχρεωτική προσφυγή στον γερμανικό μηχανισμό στήριξης μέσα στο 2011, που συνεπάγεται ουσιαστικά και την έκδοση… επίσημου πιστοποιητικού χρεοκοπίας της χώρας.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η αναθεώρηση των δημοσιονομικών στοιχείων από τη Eurostat θα ανεβάσει κοντά στο 16% το έλλειμμα του 2009 και κοντά στο 130% το δημόσιο χρέος, ενώ για το 2010 η υπέρβαση του στόχου θα προσεγγίσει τη μία μονάδα του ΑΕΠ, καθώς το έλλειμμα αναμένεται να διαμορφωθεί στο 9% έναντι στόχου 8,1% που έχει τεθεί με το Μνημόνιο ή 7,9% με τις υπεραισιόδοξες προβλέψεις του σχεδίου προϋπολογισμού.
Ο πρωθυπουργός αναμένεται μέσα στον Δεκέμβριο να έχει κρίσιμη συνάντηση με τον Ντομινίκ Στρος-Καν, τον τελευταίο ισχυρό υποστηρικτή της Ελλάδας, όπου θα συμφωνηθούν τα βαριά πρόσθετα μέτρα, που θα αφορούν κυρίως περικοπές πρωτοφανούς έκτασης στις δαπάνες μισθοδοσίας στο Δημόσιο και τους Οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», με τα νέα μέτρα δεν αποκλείεται να κοπεί εντελώς η παροχή που αντικατέστησε τον 13ο και τον 14ο μισθό για τους χαμηλόμισθους στο Δημόσιο, ενώ από τα επιδόματα που χορηγούνται θα μείνουν μόνο δύο: το οικογενειακό και το επίδομα θέσης ευθύνης. Παράλληλα, στον ευρύτερο δημόσιο τομέα (επιχειρήσεις, ΟΤΑ, ασφαλιστικά ταμεία κ.ά.) θα μειωθεί η απασχόληση με άμεση απομάκρυνση όλων των συμβασιούχων και γενικευμένες μετατάξεις υπαλλήλων στον στενό δημόσιο τομέα, όπου θα μειωθούν οι αποδοχές τους, αλλά και με ευρύτατες περικοπές στις αμοιβές πέραν των βασικών αποδοχών.
Οι αγορές «ποντάρουν» και πάλι ανοικτά στο σενάριο μιας… χρεοκοπίας fast track για τη χώρα, όχι κυρίως εξαιτίας της επαναφοράς της πολιτικής και οικονομικής αστάθειας στο εσωτερικό, αλλά επειδή εκτιμούν ότι η Ελλάδα θα γίνει η πρώτη χώρα που θα υποχρεωθεί σε μια διάσωση με επώδυνη για τους πιστωτές αναδιάρθρωση του χρέους, μετά την κατά κράτος επικράτηση της Γερμανίας στη Σύνοδο Κορυφής αυτής της εβδομάδας. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέσα σε μια εβδομάδα το κόστος ασφάλισης των ελληνικών ομολόγων από τον κίνδυνο παύσης πληρωμών εκτινάχθηκε κατά 125 μονάδες βάσης, προσεγγίζοντας και πάλι τις 800 μονάδες – αυτό σημαίνει ότι με ετήσιο κόστος 800.000 ευρώ ένας κερδοσκόπος μπορεί να ασφαλίσει ελληνικά ομόλογα αξίας 10 εκατ. ευρώ και να πληρωθεί αυτό το ποσόν σε περίπτωση στάσης πληρωμών. Παράλληλα, η απόδοση του δεκαετούς ελληνικού ομολόγου «καρφώθηκε» και πάλι στο 10,5% την Παρασκευή.
Η Άνγκελα Μέρκελ, με ανοικτό εκβιασμό ότι η Γερμανία δεν θα χρηματοδοτήσει άλλες διασώσεις προβληματικών κρατών της Ευρωζώνης μετά το 2013 αν δεν γίνουν δεκτοί οι γερμανικοί όροι για έναν μόνιμο μηχανισμό στήριξης, απέσπασε την Παρασκευή τη συμφωνία των ευρωπαίων ηγετών για ελεγχόμενες χρεοκοπίες, επιτυγχάνοντας τον στρατηγικό στόχο που είχε θέσει το Βερολίνο από τον Μάιο, όταν ενέκρινε τους προσωρινούς μηχανισμούς στήριξης της Ελλάδας και άλλων ασθενών οικονομιών, μέχρι και το 2013.
Πολύ έξυπνα, η γερμανική διπλωματία έθεσε, με τη στήριξη και της Γαλλίας, ένα μαξιμαλιστικό αίτημα στη Σύνοδο Κορυφής, δηλαδή να καθιερωθεί με αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Συνθήκης η στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων για τις χώρες που θα διασώζονται με ευρωπαϊκή βοήθεια. Αυτό το αίτημα φυσικά δεν μπορούσε να γίνει δεκτό, αφού θα οδηγούσε σε μια «εκρηκτική» διαδικασία ευρείας αναθεώρησης της Συνθήκης της Λισσαβώνας, που θα περιλάμβανε και «επικίνδυνα» δημοψηφίσματα. Όμως, σε «αντάλλαγμα» για την απόσυρση αυτής της πρότασης, η Γερμανία πέτυχε να εκμαιεύσει συμφωνία για αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισσαβώνας, ώστε να δημιουργηθεί ένας δρακόντειος μόνιμος μηχανισμός διάσωσης ασθενών οικονομιών, με ταχεία διαδικασία, που θα έχει ολοκληρωθεί μέσα στο α' εξάμηνο του 2011.
Αυτό σημαίνει ότι σε περίπτωση που μια χώρα της Ευρωζώνης δεν μπορεί να εξυπηρετήσει το χρέος της θα διασώζεται με χρηματοδότηση από τα κράτη-μέλη. Όμως θα ενεργοποιείται αυτόματα διαδικασία αναδιάρθρωσης του χρέους, με «κούρεμα» των πιστωτών του ιδιωτικού τομέα, ενώ η χώρα που θα διασώζεται θα αναλαμβάνει την υποχρέωση να εφαρμόζει «αιματηρό» πρόγραμμα λιτότητας υπό την εποπτεία του ΔΝΤ και θα είναι επίσης υποχρεωμένη να δεσμεύει ενέχυρα, για να έχουν τη σιγουριά οι «κουρεμένοι» πιστωτές ότι οι απαιτήσεις τους θα εξοφληθούν.
Ουσιαστικά ο γερμανικός μηχανισμός διάσωσης θα οδηγεί σε ιδιότυπη «αποικιοποίηση» των υπερχρεωμένων χωρών της Ευρωζώνης, με τεράστια εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας και πλούτου, που θα αποτελεί το αντάλλαγμα για τα δάνεια διάσωσης. Όπως επισημαίνουν πολλοί αναλυτές, όμως, ο κίνδυνος «κουρέματος» των πιστωτών θα δημιουργήσει συνθήκες αποκλεισμού των ασθενών χωρών από τις αγορές, καθώς ελάχιστοι επενδυτές θα τοποθετούν κεφάλαια σε μια χώρα αν πρόκειται να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση χρέους.
Σύμφωνα, μάλιστα, με στοιχεία της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, ήδη η εφαρμογή του Μνημονίου διευκολύνει αποφασιστικά την έξοδο των ευρωπαϊκών τραπεζών από την Ελλάδα: Μέχρι το τέλος Ιουνίου οι γερμανικές και οι γαλλικές τράπεζες είχαν μειώσει σχεδόν κατά 20% την έκθεσή τους σε ελληνικό κίνδυνο, ενώ οι ιταλικές την είχαν εκμηδενίσει!
Βαριά πρόσθετα μέτρα
Η κυβέρνηση αμέσως μετά τις εκλογές και ανεξάρτητα από το αποτέλεσμά τους θα είναι υποχρεωμένη να κάνει την ύστατη προσπάθεια επαναφοράς του Μνημονίου σε τροχιά εφαρμογής, ώστε να αποφύγει την υποχρεωτική προσφυγή στον γερμανικό μηχανισμό στήριξης μέσα στο 2011, που συνεπάγεται ουσιαστικά και την έκδοση… επίσημου πιστοποιητικού χρεοκοπίας της χώρας.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η αναθεώρηση των δημοσιονομικών στοιχείων από τη Eurostat θα ανεβάσει κοντά στο 16% το έλλειμμα του 2009 και κοντά στο 130% το δημόσιο χρέος, ενώ για το 2010 η υπέρβαση του στόχου θα προσεγγίσει τη μία μονάδα του ΑΕΠ, καθώς το έλλειμμα αναμένεται να διαμορφωθεί στο 9% έναντι στόχου 8,1% που έχει τεθεί με το Μνημόνιο ή 7,9% με τις υπεραισιόδοξες προβλέψεις του σχεδίου προϋπολογισμού.
Ο πρωθυπουργός αναμένεται μέσα στον Δεκέμβριο να έχει κρίσιμη συνάντηση με τον Ντομινίκ Στρος-Καν, τον τελευταίο ισχυρό υποστηρικτή της Ελλάδας, όπου θα συμφωνηθούν τα βαριά πρόσθετα μέτρα, που θα αφορούν κυρίως περικοπές πρωτοφανούς έκτασης στις δαπάνες μισθοδοσίας στο Δημόσιο και τους Οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», με τα νέα μέτρα δεν αποκλείεται να κοπεί εντελώς η παροχή που αντικατέστησε τον 13ο και τον 14ο μισθό για τους χαμηλόμισθους στο Δημόσιο, ενώ από τα επιδόματα που χορηγούνται θα μείνουν μόνο δύο: το οικογενειακό και το επίδομα θέσης ευθύνης. Παράλληλα, στον ευρύτερο δημόσιο τομέα (επιχειρήσεις, ΟΤΑ, ασφαλιστικά ταμεία κ.ά.) θα μειωθεί η απασχόληση με άμεση απομάκρυνση όλων των συμβασιούχων και γενικευμένες μετατάξεις υπαλλήλων στον στενό δημόσιο τομέα, όπου θα μειωθούν οι αποδοχές τους, αλλά και με ευρύτατες περικοπές στις αμοιβές πέραν των βασικών αποδοχών.
