● Πρώτον, το πρωθυπουργικό γραφείο αντελήφθη ότι ανεβαίνει στη ΔΕΘ «γυμνό», χωρίς ουσιαστικό κοινωνικό πακέτο ελαφρύνσεων, δείχνοντας εμπράκτως ότι έχει κάνει στροφή 180 μοιρών από τις περυσινές «σοσιαλιστικές» εξαγγελίες του.
● Δεύτερον, ο ίδιος ο πρωθυπουργός ενημερώνεται ότι, παρά τα αιματηρά μέτρα των τελευταίων μηνών, η επιτυχία του μνημονίου όχι μόνο δεν είναι διασφαλισμένη, αλλά τα χειρότερα έπονται.
Το «Π» πάντως έχει γράψει εδώ και καιρό για την επικινδυνότητα της λογικής «στους αριθμούς πάμε καλά». Τόσους μήνες η κυβέρνηση οχυρώθηκε πίσω από τα εντυπωσιακά νούμερα μείωσης του ελλείμματος και παρέβλεπε το οικονομικό κραχ στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, τη ραγδαία αύξηση της ανεργίας, του πληθωρισμού και την ταυτόχρονη άρνηση των τραπεζών να χορηγήσουν δάνεια.
Μπαλάκι ευθυνών
Το εκρηκτικό κλίμα που προκαλούν η ασφυξία στην αγορά και η κοινωνική αγανάκτηση για τις λάθος επιλογές και τακτικές έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται έως και οι… τροϊκανοί. Στο προσκήνιο εξακολουθούν να εμφανίζονται δηλώσεις αξιωματούχων που επαινούν την… πρόοδο της Ελλάδας. Στο παρασκήνιο όμως άρχισαν σιγά-σιγά να ετοιμάζονται για το Σχέδιο Γ. Δηλαδή τη σύντομη απεμπλοκή των τροϊκανών από το μνημόνιο. Ήδη η Κομισιόν επεξεργάζεται σχέδιο για επανένταξη της χώρας μας στις αγορές για δανεισμό μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2011 με εκδόσεις ομολόγων.
Παρόμοια νύξη έκανε και ο υπουργός Οικονομικών μιλώντας σε ξένο ειδησεογραφικό πρακτορείο. Όμως, την ίδια στιγμή, ο Γ. Παπακωνσταντίνου εμφανίστηκε στο δελτίο του Mega και δήλωσε ότι «όλα πλέον εξαρτώνται από τον ρυθμό ανάπτυξης»! Δηλαδή μας λέει ότι, παρά τα επώδυνα μέτρα και τους άπειρους σχεδιασμούς, η επιτυχία εξαρτάται από το μέγεθος της… ύφεσης, η οποία επιβαρύνθηκε από τα ίδια τα μέτρα!
Οι διαφορετικές τοποθετήσεις και η αλλαγή στάσης και δηλώσεων ανά μέρα δημιουργούν σύγχυση όχι μόνο στο εσωτερικό, αλλά και στο εξωτερικό, με τις αγορές να μην μπορούν να βγάλουν ασφαλή συμπεράσματα για το πού ακριβώς βρισκόμαστε!
Από την άλλη, το ΔΝΤ ετοιμάζεται να ανακοινώσει τη δική του έκθεση για την πρόοδο της ελληνικής οικονομίας, ώστε να εκχωρηθεί η δεύτερη δόση του δανείου. Η έκθεση αναμένεται να είναι αυστηρότερη από αυτήν της Κομισιόν και να ζητάει επίσπευση των «μεταρρυθμίσεων» (φιλελευθεροποίηση των αγορών ενέργειας, της εργασίας, των κλειστών επαγγελμάτων) και των ιδιωτικοποιήσεων.
Οι διαφορετικές λογικές της Ε.Ε. και του ΔΝΤ για το οικονομικό μοντέλο διακυβέρνησης ήταν ανέκαθεν γνωστές.
● Η Ευρώπη είναι οχυρωμένη πίσω από το δυσκίνητο Σύμφωνο Σταθερότητας, που έχει κύριο στόχο τη σφιχτή δημοσιονομική πολιτική.
● Από την άλλη, το ΔΝΤ έχει πολιτική που είναι κατά των βαριών φοροεισπρακτικών μέτρων, ειδικά σε περιόδους ύφεσης, όμως προωθεί πλήρη φιλελευθεροποίηση των αγορών και ιδιαίτερα της εργασίας.
Βέβαια η κρίση απέδειξε ότι και οι δύο λογικές έχουν αποτύχει. Αυτές τις δύο αποτυχημένες και αντικρουόμενες λογικές όμως καλούμαστε ως Ελλάδα να εφαρμόσουμε!
Κόντρα περί αναδιάρθρωσης
Πλήρως ενδεικτικές όμως του πινγκ πονγκ ευθυνών για το σημερινό χάλι της ελληνικής οικονομίας, αλλά και την προοπτική της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, είναι οι αντικρουόμενες διαπιστώσεις της ελληνικής κυβέρνησης, του ΔΝΤ, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της ΕΚΤ. Ας τις παρακολουθήσουμε μέσα από την καταγραφή που έκανε ο Δ. Καζάκης στο άρθρο του που αναρτήθηκε χθες στην ιστοσελίδα του «Π» με τίτλο «Διχασμός στην τρόικα για την αναδιάρθρωση του χρέους»:
1.Κατ’ αρχάς ο υπουργός Οικονομικών είπε στη Βουλή στις 25.8 ότι:
«Εμείς δηλώνουμε πολύ καθαρά αυτό το οποίο έχουμε πει επανειλημμένα. Ποτέ δεν τέθηκε και δεν πρόκειται να τεθεί ζήτημα αναδιάρθρωσης του ελληνικού δημοσίου χρέους. Αυτό το οποίο τίθεται και στο οποίο η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί είναι στην υλοποίηση ενός συγκεκριμένου οικονομικού προγράμματος και σε μέτρα με τα οποία θα μπορέσει να μετασχηματιστεί η ελληνική οικονομία, να ανακάμψει και να ξαναβρεθεί σε υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης. Αυτή είναι η απάντηση σε όλους όσοι εξακολουθούν να προβλέπουν ένα ζοφερό μέλλον για την ελληνική οικονομία».
2. Ωστόσο οι… κακοί που αφήνουν ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα – και αυτό της αναδιάρθρωσης – δεν είναι άλλοι από το ίδιο το ΔΝΤ, το οποίο στην πρόσφατη έκθεση των ελεγκτών του διαπίστωσε:
«Η εκτίμηση ότι η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους ίσως μόνο να έχει αναβληθεί, αντί να έχει αποσοβηθεί μια και καλή, είναι φανερό ότι βαραίνει στο αίσθημα (σ.σ.: των αγορών). Πρέπει να οικοδομηθούν αποδείξεις ότι το πρόγραμμα εφαρμόζεται πλήρως, υποστηριζόμενο από κοινωνική συναίνεση και με προοπτικές για μια ανάκαμψη της ανάπτυξης».
Επομένως και οι αγορές θέτουν ζήτημα άμεσης αναδιάρθρωσης του χρέους της Ελλάδας, ενώ και το ΔΝΤ εκτιμά ότι δεν υπάρχουν ακόμη οι «αποδείξεις» που χρειάζονται ώστε να πειστούν για το αντίθετο. Πρέπει να «οικοδομηθούν», όπως λέει.
3. Το γεγονός ότι το ΔΝΤ, λοιπόν, δεν έχει δεδομένο ότι το «πρόγραμμα εφαρμόζεται πλήρως, υποστηριζόμενο από κοινωνική συναίνεση και με προοπτικές για μια ανάκαμψη της ανάπτυξης», τουλάχιστον με τρόπο που να πείθει τις αγορές, αιφνιδίασε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την ΕΚΤ. Γι’ αυτό στη δική της έκδοση με τις εκτιμήσεις για την πορεία του προγράμματος στην Ελλάδα κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να πείσει ότι οι «φόβοι της αγοράς» είναι αβάσιμοι:
«Οι αγορές κρατικών ομολόγων και CDS τιμολογούν με πολύ υψηλή πιθανότητα μια ελληνική κρατική πτώχευση, παρά το πρόγραμμα διαρθρωτικής προσαρμογής. Ορισμένοι φοβούνται ότι το πρόγραμμα ίσως να μην δουλέψει καθώς απαιτεί τεράστια δημοσιονομική προσπάθεια και ριζικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες είναι δύσκολο να εφαρμοστούν και είναι πιθανόν να αντιμετωπίσουν σθεναρή αντιπολίτευση από τις ελληνικές αρχές ή τον πληθυσμό.
Άλλοι αμφισβητούν τη διαχειρισιμότητα του ελληνικού χρέους και ειδικότερα την ικανότητα της χώρας να αντλήσει χρήμα από την αγορά μετά το πέρας του χρηματοδοτικού προγράμματος. Τέλος, μερικοί ισχυρίζονται ότι η Ελλάδα διαθέτει ένα ισχυρό κίνητρο για να αναδιαρθρώσει το χρέος της εθελοντικά και μονομερώς μόλις αποκτήσει πρωτογενές πλεόνασμα στον προϋπολογισμό της. Αυτοί οι φόβοι είναι αβάσιμοι».
Στο ίδιο πνεύμα ο επίτροπος Όλι Ρεν, σε άρθρο του στην κορυφαία χρηματιστική εφημερίδας των ΗΠΑ «Wall Street Journal» (24.8), έγραψε περί «ελληνικής αναγέννησης» σημειώνοντας:
«Αυτοί που υποστηρίζουν την αναδιάρθρωση του χρέους τείνουν να υποτιμούν τα τεράστια κόστη. Θα σημάνει σοβαρές αλυσιδωτές συνέπειες μέσα από μια παρατεταμένη αναστάτωση της ευρύτερης οικονομίας και του χρηματοπιστωτικού συστήματος στην Ελλάδα, ενώ θα έχει αρνητικές συνέπειες για ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ και την παγκόσμια οικονομία. Τα πολιτικά κόστη θα είναι εξαιρετικά επιζήμια όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για τη ζώνη του ευρώ, όπως και για το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Τι πιο ενδεικτικό για την ανησυχία των αφεντικών της Ευρώπης ότι ίσως οι «αγορές» πάρουν στα χέρια τους την κατάσταση στην Ελλάδα; Είναι μόνο οι αγορές που πιέζουν εδώ και πολύ καιρό για μια ελεγχόμενη πτώχευση της Ελλάδας; Ποιες είναι οι διαπιστώσεις της τρόικας στη διάρκεια της εδώ παραμονής της που να δικαιολογούν την ειδυλλιακή εικόνα του Παπακωνσταντίνου και την καθησυχαστική του Όλι Ρεν;
Εκκρεμές το μνημόνιο!
Το χάος που αντίκρισαν οι αξιωματούχοι της τρόικας στην Ελλάδα (ακόμη δεν έχει γίνει πλήρης καταγραφή των οφειλών του δημοσίου, δεν έχει ανακοινωθεί αναπτυξιακός νόμος, ταμεία λειτουργούν χωρίς διοικητές, το ίδιο και κάποια νοσοκομεία…) τους έχει κάνει να αμφιβάλλουν για τη βιωσιμότητα του μνημονίου, ειδικά το δεύτερο εξάμηνο. Διότι η – επιβεβαιωμένη πλέον – υστέρηση στα έσοδα πρέπει, βάσει του μνημονίου, να φέρει διορθωτικά μέτρα τον Νοέμβριο.
Ποιος όμως θα αναλάβει τέτοια ευθύνη, τη στιγμή μάλιστα που στο ΠΑΣΟΚ έχει αρχίσει να δημιουργείται αντι-μνημονιακός πόλος; Ο πρώτος που αντιλήφθηκε το… στραβό κλίμα είναι ο υπουργός Οικονομικών, που εντέχνως τις τελευταίες εβδομάδες έχει αρχίσει τις διαρροές περί… γκαφών της τρόικας, προσπαθώντας να χρεώσει τα λάθη αποκλειστικά στους δανειστές και επιτηρητές.
Αυτοί βέβαια ανταπαντούν ότι όλες οι προβλέψεις και εκτιμήσεις τους έγιναν βάσει των στοιχείων και των επαφών που είχαν με τον Παπακωνσταντίνου και τους συνεργάτες του, οπότε ο καθένας καταλαβαίνει ότι… επιτηρητές και παλληκάρια γίνονται μαλλιά – κουβάρια.
Η βαριά ατμόσφαιρα στην κοινωνία ανάγκασε την κυβέρνηση να αρχίσει να επαναξιολογεί τα προς εφαρμογή μέτρα, όπως η μαζική μετάταξη προϊόντων και υπηρεσιών στον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ 23%. Το Μαξίμου ζητάει εναλλακτικές λύσεις για ρυθμίσεις χρεών νοικοκυριών και επιχειρήσεων, καθώς οι ενδείξεις για επερχόμενη στάση πληρωμών, κυρίως από μικρομεσαίες επιχειρήσεις, πληθαίνουν.
Μαξίμου καλεί Παπαδήμο
Η άφιξη του πρώην αντιπροέδρου της ΕΚΤ Λουκά Παπαδήμου στο Μαξίμου και η συνομιλία του με τον πρωθυπουργό μόνο τυχαία δεν είναι. Η εμπιστοσύνη του Γ. Παπανδρέου στις επιλογές του υπουργού Οικονομικών έχει αρχίσει να κλονίζεται και η πρόταση για τη δημιουργία θέσης υπερ-συντονιστή για την οικονομία υπό τον Παπαδήμο έχει ξαναπέσει στο τραπέζι. Είναι χαρακτηριστικό ότι η συνάντηση έγινε με κάθε επισημότητα, παρότι οι δύο άνδρες τα έχουν ξαναπεί πολλές φορές μακριά από τις κάμερες.
Εάν η γνώμη του Παπαδήμου ήταν το ζητούμενο, το ίδιο θα μπορούσε να γίνει και αυτή τη φορά. Όμως φαίνεται πως ο πρωθυπουργός αποζητεί διόδους για να περάσει το μήνυμα προς τους «εκτός» ότι «φτάσαμε στα όριά μας» και πρέπει να μπει κάποιο φρένο για να αποφευχθεί η κοινωνική αναταραχή.
Εις το όνομα του χρέους
Η απεμπλοκή των τροϊκανών από το μνημόνιο δεν πρόκειται να γίνει πριν πραγματοποιηθεί το αναμενόμενο ξεπούλημα της κρατικής περιουσίας. Οι δανειστές μας έχουν ήδη αρχίσει να κάνουν νύξη για το δυσθεώρητο χρέος, το οποίο μπορεί να συγκρατηθεί μόνο με μαζική εισροή εσόδων στα ταμεία, δηλαδή με εκποίηση της δημόσιας περιουσίας.
Έχοντας αντιληφθεί τον μονόδρομο στον οποίο έχει παγιδευτεί, η κυβέρνηση ετοιμάζεται να πλασάρει επικοινωνιακά το ξεπούλημα ως την εναλλακτική λύση, ώστε να μην φορτωθεί κι άλλους φόρους ο λαός. Ελπίζει ότι, μπροστά στο ενδεχόμενο νέων περικοπών και φόρων, οι πολίτες θα συμφωνήσουν στην πώληση δημόσιας περιουσίας. Με άλλα λόγια έρχεται να συμφωνήσει με τις προτεραιότητες του ΔΝΤ – κι αυτό, με βάση όλα τα προηγούμενα, δείχνει ότι η κατάσταση είναι οριακή, όπως και οι διαθέσιμες επιλογές.
Eurogroup καλεί Ελλάδα
Στο ερώτημα που ετέθη λίγο πριν, ποιοι άλλοι δηλαδή επιθυμούν μια ελεγχόμενη πτώχευση πλην των «αγορών», η απάντηση είναι ήδη γνωστή στους συνεπείς αναγνώστες του «Π»: Οι Γερμανοί! Και το επόμενο ραντεβού στο Eurogroup θα είναι κρίσιμο:
Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου θα ανηφορίσει την επόμενη εβδομάδα στις Βρυξέλλες για την έκτακτη συνεδρίαση των υπουργών Οικονομίας της Ευρωζώνης και της Ε.Ε. Στη συνεδρίαση αυτή του Eurogroup αναμένεται να ενημερώσει τους εταίρους του για τις εξελίξεις στην ελληνική οικονομία και ιδιαίτερα για το πώς σκοπεύει να καλύψει τη μαύρη τρύπα των εσόδων. Η επικύρωση της δεύτερης δόσης του δανείου είναι δεδομένη, όμως το ενδιαφέρον στρέφεται πλέον στην εκταμίευση της τρίτης δόσης.
Ήδη οι Σλοβάκοι, με την άρνησή τους να παραχωρήσουν το μερίδιο του δανείου που τους αναλογεί προς την Ελλάδα, έχουν εγείρει βάσιμα ερωτήματα για το τι θα γίνει εάν και άλλες κυβερνήσεις στην Ευρωζώνη αλλάξουν γνώμη έπειτα από εθνικές εκλογές. Ουδείς Ευρωπαίος αξιωματούχος προέβλεψε τέτοιο ενδεχόμενο. Γι’ αυτό η Γερμανία ετοιμάζεται να επαναφέρει πιο δυναμικά την πρόταση περί ελεγχόμενης πτώχευσης μιας χώρας που ανήκει στη ζώνη του ευρώ.
Πλείστοι όσοι αναλυτές αναφέρουν ότι αργά ή γρήγορα η Ελλάδα βαδίζει προς τη σταδιακή αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους. Ο αντίλογος είναι ότι τόσο το ΔΝΤ όσο και η Ε.Ε. έχουν – διαφορετικούς – λόγους που θέλουν να καθυστερήσει αυτή η προοπτική: Το ΔΝΤ έχει βλέψεις στην εκποίηση της ελληνικής περιουσίας και η Ε.Ε. θέλει να σταθεροποιήσει την οικονομία της Ευρωζώνης, ώστε να μην επηρεάζεται από τις εξελίξεις στην Ελλάδα.
Εν πολλοίς, όμως, οι εξελίξεις τόσο στην Ε.Ε. όσο και στη χώρα μας θα εξαρτηθούν από το ενδεχόμενο επιστροφής στην ύφεση σε παγκόσμιο επίπεδο (double dip).
Η επόμενη εβδομάδα είναι κρίσιμη για την Ε.Ε., καθώς στα συμβούλια Eurogroup και Ecofin οι υπουργοί Οικονομίας θα κληθούν να αποφασίσουν για όσα διαφωνούσαν μέχρι τώρα: τη… σύσφιξη του Συμφώνου Σταθερότητας, την αυστηροποίηση των ποινών, τη λειτουργία των οίκων αξιολόγησης, των CDS και των επενδυτικών κεφαλαίων.
Μέχρι τώρα πάντως δεν διαπιστώθηκε ταύτιση απόψεων στους 27, παρά τη διάρκεια και το βάθος της κρίσης. Γεγονός που δείχνει ότι η Ε.Ε. έχει πρόβλημα συνεννόησης. Όπως ακριβώς και η ελληνική κυβέρνηση…
Μην εκπλαγείτε όμως αν η μόνη συμφωνία που θα προκύψει θα είναι αυτή για το μέλλον της Ελλάδας. Τέτοιου είδους συμφωνίες, αυτή την ώρα, μάλλον δεν θα είναι προς το συμφέρον μας…»
Ποντίκι
